Mijn naam is Dana Huisman, ik werk als vrijwilliger voor het secretariaat van het Netwerk VN-Vrouwenverdrag en doe daarnaast onderzoek naar ngo-deelname aan CEDAW-processen voor mijn master in Human Rights Studies. Ik was afgelopen oktober aanwezig bij de CEDAW-sessie in Genève en vertel hieronder meer over mijn ervaring.
Van 10 tot 28 oktober 2022 vond de 83e
sessie plaats van het CEDAW-comité in Geneve. Eenieder die wel eens is geweest
weet hoe het gaat: het aanmeldformulier van tevoren, het ophalen van de
toegangspas, de veiligheidscontrole en dan eindelijk het moment waarop je
achter het hek staat naast de iconische rij vlaggenmasten. Een geliefd object
voor de foto’s van zowel toeristen als officiële VN-bezoekers. De sessie zelf
vond dit keer plaats in een gebouw ver verscholen aan de achterkant van het
terrein. Op de eerste dag liep ik met een aantal andere ngo-vertegenwoordigers
en stagiaires daarom na een zoektocht vol omwegen een halfuur te laat de sessie
binnen. Waar ik dat in eerste instantie zonde vond, kwam ik er al snel achter
dat alle details meekrijgen in de twee-weken-durende reeks van dagenlange
bijeenkomsten sowieso een uitdaging is. Dat neemt niet weg dat er veel te leren
valt tijdens (en zeker ook buiten) de sessie. Over bijvoorbeeld vrouwenrechten
in verschillende nationale contexten en de werkwijze van het comité.
Constructive Dialogues
Het grootste deel van de sessie draait om de Constructive
Dialogue: het comité ondervraagt een lidstaat op haar beleid op
vrouwenrechten en de uitvoering hiervan. Er werden deze keer delegaties van
acht verschillende landen ondervraagd: Armenië, België, Finland, Gambia,
Honduras, Oekraïne, Saint Kitts en Nevis en Zwitserland. Maar liefst vijf Europese
landen dus, met problemen die soms vergelijkbaar zijn als die in Nederland.
Zaken als de economische emancipatie van vrouwen en huiselijk geweld tegen
vrouwen worden veel besproken, vaak ook in context van de COVID-19 pandemie.
Daarnaast informeerde het comité bij Zwitserland naar de directe werking van
het verdrag in nationale gerechtelijke procedures. Zwitserland erkent de
directe werking van het verdrag en de delegatie geeft aan dat er een gids is
opgesteld voor juristen om het verdrag toe te passen. Het comité stelt echter
dat er nog weinig gebruik wordt gemaakt van het verdrag in rechtszaken (zie: CEDAW/C/CHE/CO/6 para 15). In Nederland lijkt er ook weinig aandacht te zijn voor de directe werking
van het verdrag, zoals ook blijkt in het boek “Eindelijk
’n uitkering! Met dank aan het VN-Vrouwenverdrag” (2022).
Op globale schaal verschillen de besproken onderwerpen
soms veel van elkaar. Waar het comité bij België pleit voor meer vrouwen in
STEM (science, technology, engineering, mathematics), uiten ze bij
Gambia hun zorgen over de hoge graad van analfabetisme onder vrouwen en
meisjes. De Russische inval zorgt voor een schrijnende situatie in Oekraïne en
veel aandacht voor seksueel geweld tegen vrouwen en de rol van vrouwen in
vredesopbouw in de Concluding Observations. Toch zijn er ook veel
overeenkomsten tussen alle besproken landen. Genderstereotypering is
bijvoorbeeld overal een probleem dat aan vele andere schendingen van
vrouwenrechten ten grondslag ligt.
Nieuwe werkwijze CEDAW-comité
Tijdens deze 83e sessie experimenteerde het
comité met een nieuwe werkwijze tijdens de bespreking van Zwitserland. Op
initiatief van comitélid Corinne Dettmeijer, de country rapporteur voor
Zwitserland, werd de bespreking niet aan de hand van de artikelen van het
verdrag gedaan maar per thema. Deze thema’s komen overeen met de thema’s in de List
Of Issues Prior to Reporting (LOIPR). Het comité combineert zo artikelen om
herhaling te voorkomen en de bespreking effectiever te maken. Deze werkwijze
leek goed te bevallen dus zal misschien herhaald worden en ook voor de
bespreking van Nederland gelden in de toekomst. Een belangrijk gegeven om mee
te nemen bij het opstellen van de schaduwrapportage.
Nieuwe General Recommendation:
Indigenous women and girls
In een gesloten sessie van het comité werd General
Recommendation 39 aangenomen. Het comité besteedt in deze aanbeveling extra
aandacht aan hoe lidstaten het verdrag behoren te gebruiken om de rechten van indigenous
women and girls te waarborgen. Deze groep treft intersectionele problemen en
is bijvoorbeeld vaak slachtoffer van gedwongen verhuizing en gender-gerelateerd
geweld. De volledige General Recommendation is hier te lezen.
Trainingen van IWRAW AP
De 83e sessie van het CEDAW-comité was een
waardevolle bijeenkomst om mee te maken. Niet alleen door de informatie in de
sessie zelf maar zeker ook door de gesprekken, bijeenkomsten en ontmoetingen
tussen de vergaderingen door. Na twee jaar van lockdowns is dat een welkome afwisseling.
Ik zou iedereen die zich bezighoudt met het VN-Vrouwenverdrag en de mogelijkheid
heeft (Genève blijft helaas een dure stad) dus zeker aanbevelen om een keer
aanwezig te zijn bij een sessie. Daarbij zou ik ook de trainingen van International
Women’s Rights Action Watch Asia Pacific (IWRAW AP) voor maatschappelijke
organisaties niet overslaan. Zij hebben veel kennis in huis en helpen ngo’s om
hun input tijdens de sessie zo effectief mogelijk te maken. Voor organisaties
die hier zelf de middelen niet voor hebben bieden ze vaak ook financiering aan.
Om op de hoogte te blijven van hun werkzaamheden rondom het VN-Vrouwenverdrag kan
je ze volgen op Facebook.
