General Discussion over Gender Stereotypes III

17 februari 2025: de bijeenkomst over Gender Stereotypen in het Palais des Nations
Om 15 uur was het zover: de voorzitter van CEDAW, Nahla Haidar uit Libanon, opende de bijeenkomst en gaf snel het woord aan drie officials van VN-organisaties voor hun openingswoorden, gevolgd door de co-chairs van CEDAW’s Working Group on gender stereotypes. Het was de start van een lange zit met speeches van 3 of 5 (of 8 minuten voor de panellisten), waarin veel sprekers met (erg) snel spreken zo veel mogelijk woorden in de hen toegemeten tijd propten en sommigen die gewoon met één of meer minuten oprekten. Ter oriëntatie: 3 minuten spreken is iets minder dan de helft van deze blog. Inmiddels is op de speciale pagina op CEDAW’s website gewijd aan deze General Discussion een sectie toegevoegd met de Oral Interventions. Hierop zullen in de loop van deze en volgende week alle bijdragen worden geplaatst, inclusief de video boodschappen vanuit civil society, waarvoor op de middag zelf geen tijd meer was. Een paar opmerkelijke uitspraken hieronder.

Peggy Hicks (director at OHCHR) achtte het van groot belang te erkennen dat gender stereotypen nooit gerechtvaardigd kunnen worden onder de vlag van traditie, cultuur, religie of zelfs natuur. De constructie van gender is diep geworteld in cultuur, maar ook culturen zijn dynamisch en veranderen. Ze benoemde het schadelijke effect en de blootstelling aan discriminatie, geweld en criminalisering voor die vrouwen die niet voldoen aan gender stereotypen of deze openlijk betwisten, inclusief alleenstaande vrouwen, weduwen, lesbisch, biseksuele, transgender en intersekse vrouwen, sekswerkers en ‘women human rights defenders’.
Natalia Kanem (ED UNFPA) wees op het gevaar dat de ‘push backs of reproductive and sexual health and rights’ tientallen jaren van vooruitgang bedreigen. “Language long upon agreed on now seems disappearing.” Ook zij noemde de intersectie met seksuele oriëntatie en met handicap. Heel specifiek wees ze op het gangbare stereotype of stigma dat gehandicapte vrouwen geachte worden niet seksueel actief te zijn. Gender stereotypen raken iedereen, inclusief mannen, “I expect men to step up!”. Ze eindigde met citaten van bel hooks en Audre Lorde.
Nyaradzayi Gumbonzvanda (Deputy ED UN Women) wond er in haar video boodschap geen doekjes om: “gender stereotypes keep women from economic power” en verbond het vrouwen discriminerende erfrecht daar mee. En: “child and forced marriages = rape of girls”. Ze sprak de hoop uit dat GR41 aanknopingspunten biedt om gender stereotypen in het privé domein aan te pakken.
Co-Chair Bandana Rana, Comité lid uit Nepal, riep in herinnering dat CEDAW al in februari 2022 besloot om een Algemene Aanbeveling over art. 5 van het Vrouwenverdrag te gaan maken en roemde de inzet van CEDAW-leden waarvan de termijn inmiddels verstreken was, waaronder Marion Bethel uit de Bahamas. De andere Co-chair Rhoda Reddock onderstreepte onder meer de noodzaak om het begrip intersectionaliteit goed in GR 41 te verankeren.

Na de panelsprekers, waarover in een ander blog meer, was het de beurt aan de State Parties. Dat zo’n 40 landen vertegenwoordigd waren, waarvan er 20 het woord namen, vond CEDAW voorzitter Haider enorm bemoedigend, zo zei ze in haar afsluitende woorden tegen 18 uur. De permanente vertegenwoordiging van Nederland bij de VN in Genève hoorde daar niet bij. Die ochtend was er een PV-brede gender workshop geweest. Pogingen om namens het Netwerk later op de maandag of de vroege dinsdagochtend vóór vertrek met de voor de ‘treaty bodies’ verantwoordelijke 2 de secretaris van de onderafdeling ‘human rights’ te maken zijn helaas op niets uitgelopen. Dit alles was een paar dagen vóór de Kamerbrief van Minister Klever met de beleidsnota Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, waarin de stopzetting van financiële steun aan diverse programma’s onder meer op het terrein van gendergelijkheid werd aangekondigd. Inmiddels is het thema Feministische Buitenlands Beleid, dat tot voor kort prominent op de themapagina van de website van de PV te vinden was, daar verdwenen. Thuisgekomen bleek op vrijdag 21 februari wel een Nederlandse bijdrage bij de Oral Statements van 16 States Parties op de webpagina van de General Discussion geplaatst te zijn. Kennelijk was die voor 10 februari, de deadline voor de ‘oral interventions’ ingezonden, maar wij hebben niets horen uitspreken. De helft van het drie minuten verhaal gaat over de dit jaar van start gegane alliantie Worden Wie Je Bent, die bestaat uit VHTO, Stichting School en Veiligheid, Movisie en Emancipator. Het Ministerie van OCW ondersteunt de alliantie, die vooral gericht is op leerkrachten en leerlingen in het onderwijs, financieel.
De landen die wel spraken onderstreepten allen het belang van de nieuwe GR 41 over gender stereotypen. In een volgend blog licht ik er een paar opmerkelijke uitspraken uit.

Leontine Bijleveld, vertegenwoordigt de Vereniging voor Vrouw en Recht in het Netwerk VN- Vrouwenverdrag.