General Discussion over Gender Stereotypes III

17 februari 2025: de bijeenkomst over Gender Stereotypen in het Palais des Nations
Om 15 uur was het zover: de voorzitter van CEDAW, Nahla Haidar uit Libanon, opende de bijeenkomst en gaf snel het woord aan drie officials van VN-organisaties voor hun openingswoorden, gevolgd door de co-chairs van CEDAW’s Working Group on gender stereotypes. Het was de start van een lange zit met speeches van 3 of 5 (of 8 minuten voor de panellisten), waarin veel sprekers met (erg) snel spreken zo veel mogelijk woorden in de hen toegemeten tijd propten en sommigen die gewoon met één of meer minuten oprekten. Ter oriëntatie: 3 minuten spreken is iets minder dan de helft van deze blog. Inmiddels is op de speciale pagina op CEDAW’s website gewijd aan deze General Discussion een sectie toegevoegd met de Oral Interventions. Hierop zullen in de loop van deze en volgende week alle bijdragen worden geplaatst, inclusief de video boodschappen vanuit civil society, waarvoor op de middag zelf geen tijd meer was. Een paar opmerkelijke uitspraken hieronder.

Peggy Hicks (director at OHCHR) achtte het van groot belang te erkennen dat gender stereotypen nooit gerechtvaardigd kunnen worden onder de vlag van traditie, cultuur, religie of zelfs natuur. De constructie van gender is diep geworteld in cultuur, maar ook culturen zijn dynamisch en veranderen. Ze benoemde het schadelijke effect en de blootstelling aan discriminatie, geweld en criminalisering voor die vrouwen die niet voldoen aan gender stereotypen of deze openlijk betwisten, inclusief alleenstaande vrouwen, weduwen, lesbisch, biseksuele, transgender en intersekse vrouwen, sekswerkers en ‘women human rights defenders’.
Natalia Kanem (ED UNFPA) wees op het gevaar dat de ‘push backs of reproductive and sexual health and rights’ tientallen jaren van vooruitgang bedreigen. “Language long upon agreed on now seems disappearing.” Ook zij noemde de intersectie met seksuele oriëntatie en met handicap. Heel specifiek wees ze op het gangbare stereotype of stigma dat gehandicapte vrouwen geachte worden niet seksueel actief te zijn. Gender stereotypen raken iedereen, inclusief mannen, “I expect men to step up!”. Ze eindigde met citaten van bel hooks en Audre Lorde.
Nyaradzayi Gumbonzvanda (Deputy ED UN Women) wond er in haar video boodschap geen doekjes om: “gender stereotypes keep women from economic power” en verbond het vrouwen discriminerende erfrecht daar mee. En: “child and forced marriages = rape of girls”. Ze sprak de hoop uit dat GR41 aanknopingspunten biedt om gender stereotypen in het privé domein aan te pakken.
Co-Chair Bandana Rana, Comité lid uit Nepal, riep in herinnering dat CEDAW al in februari 2022 besloot om een Algemene Aanbeveling over art. 5 van het Vrouwenverdrag te gaan maken en roemde de inzet van CEDAW-leden waarvan de termijn inmiddels verstreken was, waaronder Marion Bethel uit de Bahamas. De andere Co-chair Rhoda Reddock onderstreepte onder meer de noodzaak om het begrip intersectionaliteit goed in GR 41 te verankeren.

Na de panelsprekers, waarover in een ander blog meer, was het de beurt aan de State Parties. Dat zo’n 40 landen vertegenwoordigd waren, waarvan er 20 het woord namen, vond CEDAW voorzitter Haider enorm bemoedigend, zo zei ze in haar afsluitende woorden tegen 18 uur. De permanente vertegenwoordiging van Nederland bij de VN in Genève hoorde daar niet bij. Die ochtend was er een PV-brede gender workshop geweest. Pogingen om namens het Netwerk later op de maandag of de vroege dinsdagochtend vóór vertrek met de voor de ‘treaty bodies’ verantwoordelijke 2 de secretaris van de onderafdeling ‘human rights’ te maken zijn helaas op niets uitgelopen. Dit alles was een paar dagen vóór de Kamerbrief van Minister Klever met de beleidsnota Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, waarin de stopzetting van financiële steun aan diverse programma’s onder meer op het terrein van gendergelijkheid werd aangekondigd. Inmiddels is het thema Feministische Buitenlands Beleid, dat tot voor kort prominent op de themapagina van de website van de PV te vinden was, daar verdwenen. Thuisgekomen bleek op vrijdag 21 februari wel een Nederlandse bijdrage bij de Oral Statements van 16 States Parties op de webpagina van de General Discussion geplaatst te zijn. Kennelijk was die voor 10 februari, de deadline voor de ‘oral interventions’ ingezonden, maar wij hebben niets horen uitspreken. De helft van het drie minuten verhaal gaat over de dit jaar van start gegane alliantie Worden Wie Je Bent, die bestaat uit VHTO, Stichting School en Veiligheid, Movisie en Emancipator. Het Ministerie van OCW ondersteunt de alliantie, die vooral gericht is op leerkrachten en leerlingen in het onderwijs, financieel.
De landen die wel spraken onderstreepten allen het belang van de nieuwe GR 41 over gender stereotypen. In een volgend blog licht ik er een paar opmerkelijke uitspraken uit.

Leontine Bijleveld, vertegenwoordigt de Vereniging voor Vrouw en Recht in het Netwerk VN- Vrouwenverdrag.

General Discussion over Gender Stereotypes II

 Op 17 februari sprak ik namens het Netwerk VN-Vrouwenverdrag ons Oral Statement uit tijdens de Half Day of General Discussion on Gender Stereotypes. Het was een bijzondere ervaring om door het VN-complex te lopen door de imposante gebouwen en de geschiedenis die in de lucht hangt. Dankzij Leontine, die me uitstekend rondleidde, konden we de lange rijen omzeilen en rustig genieten van een broodje met uitzicht op het meer van Genève.

Toch voelde de sfeer in Genève allesbehalve feestelijk. De stad lijkt haar rol als internationale gastheer langzaam te verliezen. Zoals Leontine in de vorige blogpost al beschreef, is de financiële situatie van VN-organisaties alleen maar zorgwekkender geworden sinds Trump zijn decreten heeft uitgevaardigd. Stagiairs die uitzicht hadden op een arbeidscontract moeten noodgedwongen naar huis. Zelfs werknemers die net naar Genève zijn verhuisd en van wie de kinderen al op een nieuwe school zitten, worden na slechts twee maanden weer teruggestuurd. Maar de grootste gevolgen zijn er natuurlijk voor de mensen voor wie het humanitaire beleid en de internationale verdragen bedoeld zijn.

De impact van de veranderende (geo)politieke situatie werd dan ook benoemd in alle opening statements tijdens de Half Day of Discussion. Een paar krachtige quotes die me bijbleven:

“We can no longer afford the false belief that inequality is inevitable.”

en

“Hold fast to those long-standing international norms. Seek what inspires you in this moment—your work is valuable.”

Ik ben heel benieuwd wat er uiteindelijk in de nieuwe General Recommendation 41 over genderstereotypen komt te staan. Het wordt interessant om te zien hoe de balancing act zal uitpakken tussen degenen die genderdiscriminatie weer willen terugbrengen naar sekse-discriminatie en degenen die juist meer aandacht willen voor genderdiscriminatie—waarvoor wij in ons position paper sterke suggesties hebben gedaan. 

Al met al gaf deze dag me veel inspiratie om door te gaan. En daar ben ik blij om, want na de recente politieke ontwikkelingen voelde ik me behoorlijk terneergeslagen. Nu is het afwachten tot de GR 41 wordt gepubliceerd. 

Zaza van de Koppel, penvoerder Position Paper Netwerk VN-Vrouwenverdrag en (o.a.) bestuurslid voor Vrouw en Recht 

General Discussion over Gender Stereotypes

Op naar de General Discussion over Gender Stereotypes, vanmiddag 17 februari 2025 in het Palais des Nations. 

Gisteravond spraken Zaza van de Koppel en ik Rhoda Reddock uit Trinidad, al zes jaar lid van CEDAW. Rhoda gaf meer dan 40 geleden les op het Institute of Social Studies in Den Haag in het eerste curriculum Women and Development, terwijl ze ook een PHD aan de Universiteit van Amsterdam deed. Ireen Dubel, al 40 jaar mijn partner, was een van de studenten destijds met jongere en oudere feministes uit alle werelddelen. Zij zouden elkaar nog jarenlang tegenkomen op belangrijke internationale fora de afgelopen decennia.

 

We zijn hier om de half-day of general discussion on gender stereotypes bij te wonen. CEDAW gaat een nieuwe Algemene Aanbeveling 41 maken over dit onderwerp. Het Netwerkwerk VN-Vrouwenverdrag heeft een position paper ingediend, waarvan Zaza de penvoerder was. Inmiddels hebben 44 Nederlandse Ngo’s zich achter het paper geschaard (zie link hierboven). We hebben ook een mondelinge interventie voorbereid, die max. 3 minuten mag duren. Zaza zal ‘m uitspreken. Of het er van komt is de vraag. Rhoda vertelde gisteren dat er zich al 14 sprekers namens State Parties hebben aangemeld, hoeveel ngo’s wist ze niet, maar er zijn ook video boodschappen (maximale duur 3 minuten per presentatie). Ze vertelde ook dat ze net zelf het verzoek had gekregen om haar ‘Introductory remarks’ als co-Chair of the CEDAW Working Group on gender stereotypes te bekorten tot twee minuten.

 

Ter voorbereiding las ik de afgelopen dagen verschillende written submissions die op de CEDAW-website te vinden zijn (link zie boven). Ze waren niet allemaal te openen (die van het Netwerk ook niet – ik heb het CEDAW-secretariaat hiervan verwittigd en ze zou haar collega’s vragen de storing op te lossen). Wat er wel te openen was is een bont scala. Uitstekend gedocumenteerde bijdragen van bijvoorbeeld Amnesty International en bijvoorbeeld Advocates for Human Rights, the International Center for Advocates Against Disrcrimination (ICAAD) en de Global Allaince against Traffic in Women (GAATZ). Maar ook vele van organisaties als Nordic Model Now! en vergelijkbare ngo’s die sekswerk nog verder willen criminaliseren. Een andere lobby die sterk vertegenwoordigd lijkt zijn degenen die af willen van het begrip gender en het in ieder geval niet deze nieuwe Algemene Aanbeveling willen hebben staan. Soms in korte, stevige statements, andere is lange wat verwarrende betogen – zoals een gepensioneerd Australisch psychologe die kortweg een paper dat ze maanden geleden schreef voor de Australische Human Rights Commission inzond. Ook de Australian Feminist for Women’s Rights willen terug naar het bestrijden van sex-based violence en plaatsen stevige vraagtekens bij het begrip intersectionaliteit.

 

Daar krijgt de CEDAW Working Group nog een hele kluif aan. Hierbij moet opgemerkt worden dat het vervolg van dit traject met betrekking tot de Algemene Aanbeveling over gender Stereotypes nog hoogst onzeker is. CEDAW heeft geen stafcapaciteit om de werkgroep te ondersteunen. Er is nog geen State Party gevonden die het proces wil ondersteunen zodat een staflid kan worden aangetrokken, zoals Frankrijk dat deed met de vorige Algemene Aanbeveling No. 40 (2024) on the equal and inclusive representation of women in decision-making process (lees hierover meer).

 

Rhoda vertelde ook dat het werk van alle VN-mechanisms, zoals het in het jargon heet, op dit moment erg onzeker is, ook van CEDAW. Of er na april bijeenkomsten, zoals een CEDAW-sessie, kunnen plaatsvinden is nog niet bevestigd. De financiële situatie is alleen maar meer precair geworden sinds Trump met zijn decreten is begonnen. Stagiaires die een arbeidscontract in het vooruitzicht hadden, kunnen weer naar huis, om een ander voorbeeld te noemen.  

Kortom: of sessie 92 in oktober, inclusief de constructieve dialoog van CEDAW met Nederland, door gaat is hoogst onzeker.

 

Nu eerst zometeen de General Discussion on Gender Stereotypes.

 

Leontine Bijleveld, penningmeester Netwerk VN-Vrouwenverdrag