General Discussion on Gender Stereotypes V – de States Parties

Alle States Parties, die het woord vroegen en kregen, onderstreepten het belang van General Recommendation 41 over Gender Stereotypen. Aan een schriftelijke inbreng hadden alleen Malta en Oostenrijk zich gewaagd.

Malta beschreef zijn eerste Gender Equality and Mainstreaming Strategy and Action Plan (2022-2027). Dit actieplan verbindt Malta aan de 2030 Agenda for Sustainable Development en de 17 SDGs, de Beijing Declaration and Platform for Action, maar ook de Gender Equality Strategies van de Raad van Europa en van de Europese Commissie. Het paper noemt veelvuldig het begrip gender en onderstreept het belang van intersectionaliteit. Het onderwerp bestrijden van gender stereotypen kwam vooral aan de orde in de paragrafen over politieke participatie van vrouwen en bij onderwijs. Na een geslaagde pilot in 2024 ter bestrijding van het stigma verbonden aan menstruatie zullen in 2025 in alle scholen menstruatie artikelen volop verkrijgbaar zijn. De BTW op dergelijke artikelen is per 2025 afgeschaft. De mondelinge interventie van Malta vatte de de boven samengevatte schriftelijke inbreng kort samen, na grote waardering voor het werk van het CEDAW te hebben uitgesproken.

Oostenrijk spitste de schriftelijke inbreng toe op gender en gezondheidszorg en vroeg aandacht voor de “significant barriers rooted in gender-based inequalities, often reinforced by intersectional effects”. De bias van het androcentrische medische systeem zorgt ervoor dat er te weinig aandacht is voor symptomen en ziekten die disproportioneel of zelfs alleen maar vrouwen en gender-diverse individuen treffen. Aldus het paper dat ook het geïnstitutionaliseerde concept van cis- en heteronormativiteit ter discussie stelt. “Health equality should be guaranteed regardless the gender identity and sex characteristics.” Autonomie en zelfbeschikking, de kernprincipes van biomedische ethiek, moeten gewaarborgd worden en vertaald in het uitgangspunt van volledige, vrije geïnformeerde toestemming voor al het medisch handelen en in het bijzonder hetgeen effect kan hebben op sekse karakteristieken kunnen – geen FGM (genitale verminking van vrouwen) en ook geen IGM (intersekse genitale verminking). Ook vroeg Oostenrijk in navolging van de WHO aandacht voor de gezondheidseffecten van gendergerelateerd geweld. Kortom: een verstrekkende interessante inbreng!

In de mondelinge interventie bepleitte Oostenrijk het integreren van gender in ontwikkelingsbeleid, zoals bijvoorbeeld met behulp van Gender Guidelines die een gender transformatieve benadering voorschrijven. Ook onderstreepte de Oostenrijkse vertegenwoordiger de noodzaak om mannen en jongens te betrekken bij het ter discussie stellen van schadelijke normen en het hervormen van schadelijke ‘masculinities’ – eveneens het onderwerp van het Oostenrijkse, samen met het OECD Development Centre georganiseerde side event op de CSW.

Van vijf landen zijn de mondelinge interventies niet gepubliceerd op de website. Mogelijk hadden Bolivia, Cyprus, Israël, Polen en Oekraïne de deadline van 10 februari voor het inleveren van de tekst van hun mondelinge interventie niet gehaald. Vooral die van Polen was interessant: tot voor kort hadden we niet kunnen denken dat de vertegenwoordiger van Polen uitdrukkelijk zou wijzen op de schadelijke invloed van gender stereotypen op LGBTIQ mensen en het belang van voortborduren op GR 28 zou onderstrepen, inclusief de intersectionele benadering die daarin benoemd is. Alle genders hebben belang bij het ontmaskeren van gender stereotypen, volgens de vertegenwoordiger van Polen die ook in herinnering riep dat CEDAW aanbeveelt om vrouwenorganisaties te steunen.
Oekraïne vroeg als een van de weinige sprekers aandacht voor de noodzaak om gendergerelateerd geweld in conflictzones te bestrijden. Niet verrassend wellicht, maar belangrijk genoeg. In GR 30 over vrouwen in conflict preventie, conflict en postconflict situaties komt het woord stereotypen slechts eenmaal voor (in para 43, in relatie tot belemmeringen voor vrouwen om volledig te participeren in vredesprocessen en post conflict wederopbouw). GR 41 biedt kansen om het bestrijden van schadelijke gender stereotypen in (post) conflict situaties aan de orde te stellen.

Dertien andere landen voerden kort het woord. Deze interventies zijn opgenomen op de webpagina over de General Discussion. Ik vond het opmerkelijk dat geen van de woordvoerders afstand nam van het gebruik van het begrip gender. Naast genderstereotypen kwamen de woorden gender equality, gender based violence, gender based discrimination e.d. vaak voor. Een aantal woordvoerders bepleitte expliciet om ook in GR 41 te beschouwen hoe gender interacteert met andere factoren, zoals leeftijd, handicap, seksuele oriëntatie, inkomen, ras, inheemsheid, religie en huwelijkse staat – al noemden ze niet allemaal de hele opsomming, het belang van intersectionaliteit werd van verschillende kanten onderstreept (onder meer Canada, Chili, Spanje, naast de boven al genoemde landen).

In haar slotwoorden stelde CEDAW-voorzitter Nahla Haidar dat de bewoordingen over intersectionaliteit uit GR 28 zullen worden gevolgd in GR 41.

Steun aan het werk van het Comité en aan de co-voorzitters van de CEDAW werkgroep over genderstereotypen werd door de meeste landenvertegenwoordigers uit gesproken. Of dat ook daadwerkelijke financiële steun zal betekenen is echter de vraag. En dat heeft CEDAW wel nodig om GR 41 te kunnen formuleren en in oktober 2026 te aanvaarden.

Leontine Bijleveld, vertegenwoordigt de Vereniging voor Vrouw en Recht in het Netwerk VN-Vrouwenverdrag.

General Discussion over Gender Stereotypes IV – het panel

Na de openingstoespraken kwamen de panelsprekers aan de beurt, die allen iets meer spreektijd kregen dan alle anderen (8 minuten). Drie van de vijf teksten zijn op CEDAW’s website te vinden. Die van Ms Adriana Quinones (UN Women) (nog?) niet. Ze pleitte er, als een van de weinigen, voor om in de nieuwe GR 41 ook aandacht te besteden aan de voedingsbodem voor gender stereotypen, waarin ook nieuwe vormen van stereotypen goed gedijen.

De hoofdlijnen van het verhaal van Joni van de Sand, co-director van MenEngage Global Alliance, staan wel al online. Dat Joni bepleitte om juist ook de patriarchale masculinities en de schadelijke gender normen en stereotypen rond wat het betekent om man te zijn bij GR 41 te betrekken is vanuit haar organisatie bezien loge meeste sprekers beperkten hun interventie tot de schadelijke effecten van gender stereotypen op vrouwen. Joni riep echter ook op om te vermijden gender te reduceren tot de binaire oppositie mannen en vrouwen. Genderidentiteiten vormen een spectrum en het zijn juist stereotypen die mensen beperken tot rigide categorieën, met alle schadelijke effecten voor (hetero en homo) mannen en vrouwen, intersekse personen, trans vrouwen en mannen en noem maar op.

Het was goed om te zien hoe Joni zich ontwikkeld had. In 2012 reisde ik met haar namens WO=MEN Dutch Gender Platform naar de CSW in New York. Ik was haar mentor toen legde ze nu uit aan Rhoda Reddock, die tot haar vreugde ook Jan Reynders bleek te kennen: één van de actieve leden, grondleggers zelfs, van het MenEngage Netwerk. Joni woont tegenwoordig in een dorp in Catalonië niet ver van Barcelona met haar Catelaanse man, zoon van 6 en dochter van 2.

De bijdrage van Paola Daher (Women Deliver) is niet gepubliceerd. Daher memoreerde dat het dit jaar 30 jaar geleden is dat het Beijing Platform for Action tot stand kwam. Met de nieuwe GR 41 kunnen stappen vooruit worden gezet: ze pleitte ervoor om essentialistische stereotypen te deconstrueren, inclusief stereotypen die vooral trans vrouwen raken. Ze wees er op dat gender stereotypen vaak gepaard gaan met rassen stereotypen en pleitte daarom ook voor een intersectionele benadering. Ook ging ze in op de invloed van digitale media bij het voortleven van gender stereotypen die niets meer met het werkelijk geleefde leven te maken hebben. In die context noemde ze ook de zogenaamde ‘trad wives’.

Gelukkig staat het verhaal van Alexandra Xanthaki, Special Rapporteur in the field of cultural rights, wel online. Ik vond het een inspirerend betoog dat goed gebruikt kan worden in de dialoog met meer behoudende groepen/personen. Cultuur wordt vaak aangehaald als legitimatie van bepaalde gender stereotypen en traditionele waarden. Ten onrechte volgens Xanthaki, die ook citeerde uit het werk van eerder bekleders van dit VN-mandaat. Cultuur is geen statisch begrip: dominante culturele normen en waarden, die vaak ten faveure van elites uitpakken, worden betwist en veranderd door specifieke actoren, waaronder vrouwen. Volgens Xanthaki moet CEDAW in GR 41 duidelijk maken dat cultuur een transformatief concept is, dat individuen de mogelijkheid geeft om hun potentieel waar te maken en niet gebruikt mag worden om mensenrechten te beperken. Ze memoreerde de View van CEDAW in de zaak Rosanna Flamer-Caldera v. Sri Lanka uit 2022 (individuele klacht bij CEDAW), waarin het Comité stelde dat de rechten gewaarborgd door de Conventie álle vrouwen toekomen, inclusief lesbische, biseksuele, transgender en intersekse vrouwen. 1 Deze nadruk op diversiteit van vrouwen moeten we hoog houden, aldus Xanthaki. Om vervolgens door te pakken: in haar optiek moet GR 41 afstand nemen van het stereotype dat het vrouw zijn alleen maar kan worden vastgesteld op basis van biologie en getest door externe actoren en geridiculiseerd als ze niet overeenkomen met de gender stereotypen. Zelf identificatie moet de basis vormen van vrouw zijn, op dezelfde manier als dat gaat bij ‘behorend tot een minderheid’ of lid zijn van een ‘indigenous group’. Xanthaki besloot haar betoog met een paragraaf over hoe juist sport hierbij als een uitmuntend voorbeeld kan dienen. Hierbij verwees ze naar een joint statement van haarzelf als Independent Special Rapporteur met andere mandaathouders in relatie tot de bescherming van mensenrechten in sport zonder discriminatie gebaseerd op seksuele oriëntatie, gender identiteit, en sekse karateristieken uit oktober 2023. Expliciet wordt hierin gesteld dat in principe alle vrouwen, of ze nu zo geboren zijn of niet, in staat moeten worden gesteld mee te doen met vrouwenwedstrijden. Het algemene uitgangspunt moet non-discriminatie en zelfidentificatie zijn; in specifieke ad hoc gevallen kan nader onderzoek gewenst zijn. Bij mij komt hierbij onmiddellijk het grootste schandaal in de Nederlandse sportgeschiedenis in beeld: de levenslange schorsing van Foekje Dillema in juli 1950 omdat ze man zou zijn. Pas postuum kwam er in 2007 eerherstel voor de atlete met intersekse conditie. Zie ook het uitvoerig gedocumenteerde artikel over Foekje Dillema op Wikipedia.

Marwa Sharafeldin (MUSAWAH) was de laatste panellist. Haar presentatie staat online op de CEDAW-pagina over de General Discussion. Focus ligt op de relatie tussen de artikelen 5 & 16 van het Verdrag en het bestrijden van stereotypen in en door religieuze familie wetgeving, met name van Islamitische origine. Sharafeldin pleit ervoor goed te onderzoeken wat de relatie is tussen macht en belangen, de ongelijkheid die er het gevolg van is en de stereotypen die de machtsverhoudingen bestendigen. Ze wijst er op dat naast de sharia rechtspraak ook een meer aardse rechtspraak traditie bestaat: de fiqh. Daar zitten volgens Sharafeldin meer aanknopingspunten in om schadelijke gender stereotypen te bestrijden. Islamitische landen als Tunesië, Marokko, Indonesië en Maleisië worden opgevoerd als landen waarin Musawah, als beweging, al resultaten zou hebben geboekt. Sharafeldin besluit met drie aanbevelingen om in GR 41 op te nemen. Dat zal nog een kluif zijn voor het Comité – mijn pet gaan ze in ieder geval te boven. De komende anderhalf jaar zou benut kunnen worden om in regionale dialogen een concretiseringsslag te maken.

In een volgende blog aandacht voor wat de verschillende State parties te melden hadden en tot slot ook de NGO’s die aan het woord kwamen, waaronder het Netwerk VN-Vrouwenverdrag/Dutch Cedaw Network.

Leontine Bijleveld, vertegenwoordiger van de Vereniging voor Vrouw en Recht ‘Clara Wichmann’ in het Netwerk VN-Vrouwenverdrag.

Met dank aan Zaza van de Koppel.

General Discussion over Gender Stereotypes III

17 februari 2025: de bijeenkomst over Gender Stereotypen in het Palais des Nations
Om 15 uur was het zover: de voorzitter van CEDAW, Nahla Haidar uit Libanon, opende de bijeenkomst en gaf snel het woord aan drie officials van VN-organisaties voor hun openingswoorden, gevolgd door de co-chairs van CEDAW’s Working Group on gender stereotypes. Het was de start van een lange zit met speeches van 3 of 5 (of 8 minuten voor de panellisten), waarin veel sprekers met (erg) snel spreken zo veel mogelijk woorden in de hen toegemeten tijd propten en sommigen die gewoon met één of meer minuten oprekten. Ter oriëntatie: 3 minuten spreken is iets minder dan de helft van deze blog. Inmiddels is op de speciale pagina op CEDAW’s website gewijd aan deze General Discussion een sectie toegevoegd met de Oral Interventions. Hierop zullen in de loop van deze en volgende week alle bijdragen worden geplaatst, inclusief de video boodschappen vanuit civil society, waarvoor op de middag zelf geen tijd meer was. Een paar opmerkelijke uitspraken hieronder.

Peggy Hicks (director at OHCHR) achtte het van groot belang te erkennen dat gender stereotypen nooit gerechtvaardigd kunnen worden onder de vlag van traditie, cultuur, religie of zelfs natuur. De constructie van gender is diep geworteld in cultuur, maar ook culturen zijn dynamisch en veranderen. Ze benoemde het schadelijke effect en de blootstelling aan discriminatie, geweld en criminalisering voor die vrouwen die niet voldoen aan gender stereotypen of deze openlijk betwisten, inclusief alleenstaande vrouwen, weduwen, lesbisch, biseksuele, transgender en intersekse vrouwen, sekswerkers en ‘women human rights defenders’.
Natalia Kanem (ED UNFPA) wees op het gevaar dat de ‘push backs of reproductive and sexual health and rights’ tientallen jaren van vooruitgang bedreigen. “Language long upon agreed on now seems disappearing.” Ook zij noemde de intersectie met seksuele oriëntatie en met handicap. Heel specifiek wees ze op het gangbare stereotype of stigma dat gehandicapte vrouwen geachte worden niet seksueel actief te zijn. Gender stereotypen raken iedereen, inclusief mannen, “I expect men to step up!”. Ze eindigde met citaten van bel hooks en Audre Lorde.
Nyaradzayi Gumbonzvanda (Deputy ED UN Women) wond er in haar video boodschap geen doekjes om: “gender stereotypes keep women from economic power” en verbond het vrouwen discriminerende erfrecht daar mee. En: “child and forced marriages = rape of girls”. Ze sprak de hoop uit dat GR41 aanknopingspunten biedt om gender stereotypen in het privé domein aan te pakken.
Co-Chair Bandana Rana, Comité lid uit Nepal, riep in herinnering dat CEDAW al in februari 2022 besloot om een Algemene Aanbeveling over art. 5 van het Vrouwenverdrag te gaan maken en roemde de inzet van CEDAW-leden waarvan de termijn inmiddels verstreken was, waaronder Marion Bethel uit de Bahamas. De andere Co-chair Rhoda Reddock onderstreepte onder meer de noodzaak om het begrip intersectionaliteit goed in GR 41 te verankeren.

Na de panelsprekers, waarover in een ander blog meer, was het de beurt aan de State Parties. Dat zo’n 40 landen vertegenwoordigd waren, waarvan er 20 het woord namen, vond CEDAW voorzitter Haider enorm bemoedigend, zo zei ze in haar afsluitende woorden tegen 18 uur. De permanente vertegenwoordiging van Nederland bij de VN in Genève hoorde daar niet bij. Die ochtend was er een PV-brede gender workshop geweest. Pogingen om namens het Netwerk later op de maandag of de vroege dinsdagochtend vóór vertrek met de voor de ‘treaty bodies’ verantwoordelijke 2 de secretaris van de onderafdeling ‘human rights’ te maken zijn helaas op niets uitgelopen. Dit alles was een paar dagen vóór de Kamerbrief van Minister Klever met de beleidsnota Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, waarin de stopzetting van financiële steun aan diverse programma’s onder meer op het terrein van gendergelijkheid werd aangekondigd. Inmiddels is het thema Feministische Buitenlands Beleid, dat tot voor kort prominent op de themapagina van de website van de PV te vinden was, daar verdwenen. Thuisgekomen bleek op vrijdag 21 februari wel een Nederlandse bijdrage bij de Oral Statements van 16 States Parties op de webpagina van de General Discussion geplaatst te zijn. Kennelijk was die voor 10 februari, de deadline voor de ‘oral interventions’ ingezonden, maar wij hebben niets horen uitspreken. De helft van het drie minuten verhaal gaat over de dit jaar van start gegane alliantie Worden Wie Je Bent, die bestaat uit VHTO, Stichting School en Veiligheid, Movisie en Emancipator. Het Ministerie van OCW ondersteunt de alliantie, die vooral gericht is op leerkrachten en leerlingen in het onderwijs, financieel.
De landen die wel spraken onderstreepten allen het belang van de nieuwe GR 41 over gender stereotypen. In een volgend blog licht ik er een paar opmerkelijke uitspraken uit.

Leontine Bijleveld, vertegenwoordigt de Vereniging voor Vrouw en Recht in het Netwerk VN- Vrouwenverdrag.

General Discussion over Gender Stereotypes II

 Op 17 februari sprak ik namens het Netwerk VN-Vrouwenverdrag ons Oral Statement uit tijdens de Half Day of General Discussion on Gender Stereotypes. Het was een bijzondere ervaring om door het VN-complex te lopen door de imposante gebouwen en de geschiedenis die in de lucht hangt. Dankzij Leontine, die me uitstekend rondleidde, konden we de lange rijen omzeilen en rustig genieten van een broodje met uitzicht op het meer van Genève.

Toch voelde de sfeer in Genève allesbehalve feestelijk. De stad lijkt haar rol als internationale gastheer langzaam te verliezen. Zoals Leontine in de vorige blogpost al beschreef, is de financiële situatie van VN-organisaties alleen maar zorgwekkender geworden sinds Trump zijn decreten heeft uitgevaardigd. Stagiairs die uitzicht hadden op een arbeidscontract moeten noodgedwongen naar huis. Zelfs werknemers die net naar Genève zijn verhuisd en van wie de kinderen al op een nieuwe school zitten, worden na slechts twee maanden weer teruggestuurd. Maar de grootste gevolgen zijn er natuurlijk voor de mensen voor wie het humanitaire beleid en de internationale verdragen bedoeld zijn.

De impact van de veranderende (geo)politieke situatie werd dan ook benoemd in alle opening statements tijdens de Half Day of Discussion. Een paar krachtige quotes die me bijbleven:

“We can no longer afford the false belief that inequality is inevitable.”

en

“Hold fast to those long-standing international norms. Seek what inspires you in this moment—your work is valuable.”

Ik ben heel benieuwd wat er uiteindelijk in de nieuwe General Recommendation 41 over genderstereotypen komt te staan. Het wordt interessant om te zien hoe de balancing act zal uitpakken tussen degenen die genderdiscriminatie weer willen terugbrengen naar sekse-discriminatie en degenen die juist meer aandacht willen voor genderdiscriminatie—waarvoor wij in ons position paper sterke suggesties hebben gedaan. 

Al met al gaf deze dag me veel inspiratie om door te gaan. En daar ben ik blij om, want na de recente politieke ontwikkelingen voelde ik me behoorlijk terneergeslagen. Nu is het afwachten tot de GR 41 wordt gepubliceerd. 

Zaza van de Koppel, penvoerder Position Paper Netwerk VN-Vrouwenverdrag en (o.a.) bestuurslid voor Vrouw en Recht 

General Discussion over Gender Stereotypes

Op naar de General Discussion over Gender Stereotypes, vanmiddag 17 februari 2025 in het Palais des Nations. 

Gisteravond spraken Zaza van de Koppel en ik Rhoda Reddock uit Trinidad, al zes jaar lid van CEDAW. Rhoda gaf meer dan 40 geleden les op het Institute of Social Studies in Den Haag in het eerste curriculum Women and Development, terwijl ze ook een PHD aan de Universiteit van Amsterdam deed. Ireen Dubel, al 40 jaar mijn partner, was een van de studenten destijds met jongere en oudere feministes uit alle werelddelen. Zij zouden elkaar nog jarenlang tegenkomen op belangrijke internationale fora de afgelopen decennia.

 

We zijn hier om de half-day of general discussion on gender stereotypes bij te wonen. CEDAW gaat een nieuwe Algemene Aanbeveling 41 maken over dit onderwerp. Het Netwerkwerk VN-Vrouwenverdrag heeft een position paper ingediend, waarvan Zaza de penvoerder was. Inmiddels hebben 44 Nederlandse Ngo’s zich achter het paper geschaard (zie link hierboven). We hebben ook een mondelinge interventie voorbereid, die max. 3 minuten mag duren. Zaza zal ‘m uitspreken. Of het er van komt is de vraag. Rhoda vertelde gisteren dat er zich al 14 sprekers namens State Parties hebben aangemeld, hoeveel ngo’s wist ze niet, maar er zijn ook video boodschappen (maximale duur 3 minuten per presentatie). Ze vertelde ook dat ze net zelf het verzoek had gekregen om haar ‘Introductory remarks’ als co-Chair of the CEDAW Working Group on gender stereotypes te bekorten tot twee minuten.

 

Ter voorbereiding las ik de afgelopen dagen verschillende written submissions die op de CEDAW-website te vinden zijn (link zie boven). Ze waren niet allemaal te openen (die van het Netwerk ook niet – ik heb het CEDAW-secretariaat hiervan verwittigd en ze zou haar collega’s vragen de storing op te lossen). Wat er wel te openen was is een bont scala. Uitstekend gedocumenteerde bijdragen van bijvoorbeeld Amnesty International en bijvoorbeeld Advocates for Human Rights, the International Center for Advocates Against Disrcrimination (ICAAD) en de Global Allaince against Traffic in Women (GAATZ). Maar ook vele van organisaties als Nordic Model Now! en vergelijkbare ngo’s die sekswerk nog verder willen criminaliseren. Een andere lobby die sterk vertegenwoordigd lijkt zijn degenen die af willen van het begrip gender en het in ieder geval niet deze nieuwe Algemene Aanbeveling willen hebben staan. Soms in korte, stevige statements, andere is lange wat verwarrende betogen – zoals een gepensioneerd Australisch psychologe die kortweg een paper dat ze maanden geleden schreef voor de Australische Human Rights Commission inzond. Ook de Australian Feminist for Women’s Rights willen terug naar het bestrijden van sex-based violence en plaatsen stevige vraagtekens bij het begrip intersectionaliteit.

 

Daar krijgt de CEDAW Working Group nog een hele kluif aan. Hierbij moet opgemerkt worden dat het vervolg van dit traject met betrekking tot de Algemene Aanbeveling over gender Stereotypes nog hoogst onzeker is. CEDAW heeft geen stafcapaciteit om de werkgroep te ondersteunen. Er is nog geen State Party gevonden die het proces wil ondersteunen zodat een staflid kan worden aangetrokken, zoals Frankrijk dat deed met de vorige Algemene Aanbeveling No. 40 (2024) on the equal and inclusive representation of women in decision-making process (lees hierover meer).

 

Rhoda vertelde ook dat het werk van alle VN-mechanisms, zoals het in het jargon heet, op dit moment erg onzeker is, ook van CEDAW. Of er na april bijeenkomsten, zoals een CEDAW-sessie, kunnen plaatsvinden is nog niet bevestigd. De financiële situatie is alleen maar meer precair geworden sinds Trump met zijn decreten is begonnen. Stagiaires die een arbeidscontract in het vooruitzicht hadden, kunnen weer naar huis, om een ander voorbeeld te noemen.  

Kortom: of sessie 92 in oktober, inclusief de constructieve dialoog van CEDAW met Nederland, door gaat is hoogst onzeker.

 

Nu eerst zometeen de General Discussion on Gender Stereotypes.

 

Leontine Bijleveld, penningmeester Netwerk VN-Vrouwenverdrag

Gelijke politieke participatie: werk aan de winkel

In welk jaar ratificeerde Nederland het VN-Vrouwenverdrag? Op welke plek staat Nederland in de Global Gender Gap Index van 2024, op het gebied van Political Empowerment? Zo maar wat vragen uit de korte quiz die Politica, WO=MEN Dutch Gender Platform en het Gender Meer Partijen Initiatief (Gender MPI) samen met Eerste Kamerleden organiseerden op 9 december. Als onderdeel van een bijeenkomst met het thema: ‘Inclusieve besluitvorming maakt het verschil!’. Het Netwerk VN-Vrouwenverdrag verzorgde een korte introductie van het VN-Vrouwenverdrag en Algemene Aanbeveling nummer 40 in Nieuwspoort.

Het VN-Vrouwenverdrag: bindend en resultaatverplichting

Het VN-Vrouwenverdrag, officieel de Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEDAW), is een belangrijk mensenrechtenverdrag dat Nederland in 1991 ratificeerde. Het verplicht staten (en is dus bindend) om vrouwen te beschermen tegen discriminatie en hun positie te verbeteren, niet alleen door wetten aan te passen, maar ook door concrete gelijkheid in de praktijk te realiseren. Het Verdrag verplicht de staat er ook voor te zorgen dat andere partijen zoals bedrijven en verenigingen vrouwen niet discrimineren.

Belang van monitoring en schaduwrapportages

Elke vier jaar wordt de naleving van het Verdrag door landen beoordeeld door het CEDAW-Comité, een groep van 23 onafhankelijke experts. Naast regeringsrapportages speelt de inbreng van maatschappelijke organisaties een cruciale rol. Deze organisaties leveren zogenaamde schaduwrapportages, waarin zij de situatie aanvullen en becommentariëren. Voor de komende Constructieve Dialoog met Nederland, gepland in oktober 2025, heeft het Netwerk VN-Vrouwenverdrag samen met veel andere ngo's en experts een schaduwrapportage opgesteld. Een coalitie van negentig ngo’s heeft zich erachter geschaard. Die schaduwrapportage dient als waardevolle input voor een objectieve beoordeling door het CEDAW-Comité.

Toekomstperspectief: reuring en samen werken aan (politieke) gelijkheid

Het VN-Vrouwenverdrag blijft een belangrijk instrument om gelijke rechten te bevorderen, maar de implementatie vraagt erom dat we ons voortdurend blijven inzetten en samen reuring maken. De uitdagingen van gelijke politieke participatie zijn niet de minste. Nederland staat op dit moment op plek 23 wat betreft 'Political Empowerment' in de Global Gender Gap Index. Dat kan veel beter.

Hoe zetten we, en houden we, gendergelijkheid en vrouwenrechten op de politieke agenda? Gelijke en inclusieve vertegenwoordiging van vrouwen in al hun diversiteit is essentieel voor effectieve besluitvorming. Wereldwijd staan we voor steeds complexere uitdagingen. Van de klimaatcrisis tot vredes- en veiligheidsprocessen, en technologische vraagstukken zoals AI tot de ongelijkheid in ons handelssysteem. Oplossingen zijn effectiever, wanneer vrouwen onderdeel zijn van de politieke besluitvorming over uitdagingen zoals deze. De nieuwe VN-Vrouwenverdrag, Aanbeveling 40, benadrukt dit.

Algemene Aanbeveling 40 als routekaart

Algemene Aanbeveling 40 geven staten, maar ook ons als maatschappelijk middenveld, een routekaart en handelingsperspectief om inclusieve besluitvorming werkelijkheid te maken. Werk aan de winkel. Iets dat alle drie de co-hosts van dit Gender MPI – Eerste Kamerleden: Fatimazhra Belhirch (D66), Artie Ramsodit (GroenLinks-PvdA) en Gaby Perin-Gopie (Volt) – tijdens het evenement meermaals bevestigden: als samenleving en als politieke partijen moeten we, nu nog meer dan ooit, meer doen dan alleen praten over gelijkheid. We moeten gendergelijkheid zichtbaar maken in al onze acties, in onze beleidsvorming, en we moeten het goede voorbeeld geven. Deze bijeenkomst was daarvoor een mooi startschot.

 

Linda Mans

 

Onze Schaduwrapportage 2.0: Een Belangrijke Stap voor Vrouwenrechten in Nederland

door Linda Mans, Janna Visser en Petra Snelders   

16 juli 2024

Als schrijfteam van het Netwerk VN-Vrouwenverdrag zijn we trots dat we namens maar liefst 90 ondertekenaars, onze schaduwrapportage 'Mind the Gap: Addressing Policy Gaps in Women’s Rights' met het CEDAW-comité hebben gedeeld. Deze schaduwrapportage is een belangrijk document dat de grootste knelpunten in de Nederlandse wetgeving en beleid op het gebied van vrouwenrechten blootlegt, zoals beschreven in de artikelen van het VN-Vrouwenverdrag.

De schaduwrapportage 'Mind the Gap' identificeert en analyseert de beleidslacunes die nog steeds bestaan in Nederland en biedt concrete informatie voor het CEDAW-comité om kritisch met de overheid in gesprek te gaan. Ondanks de vooruitgang die in de afgelopen jaren is geboekt, toont ons rapport aan dat er nog veel werk aan de winkel is voordat gendergelijkheid een realiteit is in ons land. Het VN-Vrouwenverdrag speelt in de bescherming van de rechten van alle vrouwen en meisjes in Nederland een kritieke rol.

De zorgen en vragen van het maatschappelijk middenveld over vrouwenrechten in Nederland vormen de leidraad van de schaduwrapportage. NGOs uiten hun bezorgdheid over het feit dat de regering vasthoudt aan genderneutraal beleid, terwijl een genderresponsieve en intersectionele benadering ontbreekt op cruciale gebieden zoals gendergerelateerd geweld, mensenhandel en discriminatie op de arbeidsmarkt. Het gevoerde beleid versterkt vaak genderstereotypen in plaats van ze tegen te gaan. Daarnaast komt naar voren dat de COVID-19 pandemie de bestaande genderongelijkheden nog verder heeft blootgelegd.  

Onze schaduwrapportage dient als leidraad voor het CEDAW-comité bij haar constructieve dialoog met de Nederlandse overheid, een belangrijk moment dat nu gepland staat voor februari 2025 in Genève. Deze sessie, oorspronkelijk gepland voor oktober 2024, is door omstandigheden verplaatst. Het feit dat zoveel maatschappelijke organisaties de schaduwrapportage hebben ondertekend, benadrukt het belang en de urgentie van de kwesties die we aan de orde stellen. Wij zullen ook in Genève zijn. Vlak voor de constructieve dialoog krijgen we nog een korte gelegenheid om onze visie te geven en hebben we de mogelijkheid om de comitéleden tijdens informele contacten (in de wandelgangen) van aanvullende informatie te voorzien.

We zijn de vele maatschappelijke organisaties die ons informatie hebben aangeleverd bijzonder erkentelijk. Alleen op die manier kan het CEDAW-comité goed inzicht krijgen in de situatie van vrouwen en meisjes in Nederland. Het grote aantal ondertekeningen van onze schaduwrapportage getuigt van een breed gedragen behoefte aan verandering en versterking van vrouwenrechten. Deze collectieve steun is cruciaal om de aandacht van beleidsmakers te vestigen op de urgente problemen die nog steeds bestaan en om hen aan te moedigen effectieve maatregelen te nemen.

Eind dit jaar, als voorbereiding op de constructieve dialoog, organiseert het Netwerk VN-Vrouwenverdrag een achterbanbijeenkomst om samen met het maatschappelijk middenveld prioriteiten vast te stellen voor onze lobby. Een uitnodiging hiervoor volgt.

Samen blijven we ons inzetten voor een Nederland waarin gendergelijkheid de norm is en waarin de rechten van alle vrouwen en meisjes volledig worden beschermd en gerespecteerd. We kijken uit naar de constructieve dialoog in februari 2025 en hopen dat onze schaduwrapportage een waardevolle bijdrage zal leveren aan dit belangrijke proces.