Eerste dagen in Geneve

We zijn er! Na een late vlucht op donderdagavond zijn we nog voor middernacht aangekomen in ons hotel in Genève. De eerste dag van de driedaagse voorbereidingstraining van het IWRAW (International Women’s Rights Action Watch) Asia Pacific zit er alweer op. Het is ontzettend fijn om deze training te mogen volgen, waarmee we heel goed geïnstrueerd worden wat we de komende week kunnen verwachten, wat we moeten en mogen doen en ook wat we vooral niet moeten doen. Er is maar weinig tijd, de comité leden van het CEDAW (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women) doen dit op een vrijwillige basis dus hun tijd is schaars. Onze presentaties moeten daardoor 'to the point' en niet langdradig zijn (less is more!), zodat de leden zich niet gaan vervelen. Ook mogen we de leden niet zomaar overal aanspreken. Onze gidsen van het IWRAW helpen ons ontzettend goed bij de perfecte lobby strategie, aangezien dit is waarvoor we hier zijn!

Eerste trainingsdag IWRAW

We hebben op de eerste trainingsdag eerst wat informatie gekregen over het IWRAW en de UN Human Rights Treaties waarvan CEDAW er eentje is. Onze IWRAW gidsen hebben onze contact momenten met de comité leden toegelicht: tijdens de publieke Oral Statement waar we onze presentatie gaan houden en vragen van het comité beantwoorden; en tijdens de privé Lunch Briefing waar we terug kunnen komen op issues uit de Oral Statement en ‘priority issues’ kunnen aandragen. Daarnaast zijn de wandelgangen en de tijd voor en na de meetings een mogelijkheid om te lobbyen.
De sessies deze week zijn samen met de landen Bangladesh en Estland. Onze totale NGO delegatie is een leuke en vooral grote groep vrouwen. Bangladesh heeft als eerste de Lunch Briefing op maandag waarna we allemaal de Oral Statement hebben. Voor Estland is de Lunch Briefing op dinsdag en wij zijn woensdag aan de beurt. Fijn dat we dus alvast mee kunnen kijken met de twee andere landen hoe deze briefings in z’n werk gaan!

Palais des Nations
Na de lunch op de eerste trainingsdag vrijdag zijn we naar het VN gebouw Palais des Nations vertrokken om alle plekken te bekijken waar we de komende week moeten zijn: de NGO ruimte waar we kunnen werken aan onze lobby en onze antwoorden op de CEDAW vragen; de ruimte voor de Lunch Briefing waar we na de lunch de comité leden kunnen proberen te sturen om onze belangrijkste issues te bevragen in de dialoog (Constructive Dialogue) met de regeringsdelegatie (Europese deel en Caribische deel); en de grote zaal waar onze Oral Statement maandag en onze Constructive Dialogue op donderdag zal plaatsvinden. In deze zaal hebben we meteen de Constructive Dialogue van Armenië mogen bijwonen die die middag plaatsvond. Alvast een voorproefje op wat we kunnen verwachten!

Tweede trainingsdag IWRAW
Vandaag is de tweede dag van de voorbereidingstraining en kregen we ‘s ochtends een presentatie van Jacob Snijders (OHCHR representative: Office of the UN High Commissioner for Human Rights, en CEDAW secretariaat). Hij vertelde nog wat meer over onze twee belangrijkste contactmomenten met de comité leden en wat we moeten doen als we vragen niet kunnen beantwoorden. Daarna werd er meer ingegaan op de Lunch Briefing en onze rol hierin; zo moeten we onder andere een moderator in onze groep aanwijzen, een ‘time keeper’ en iemand die notuleert en CEDAW’s vragen opschrijft. Verder waren er nog tips zoals korte en krachtige antwoorden, een geschreven antwoord nasturen als het antwoord op dat moment niet mogelijk is en de uitdagingen (een grote NGO groep en de aanwezigheid van regeringsleden wat niet toegestaan is). Daarna hebben we een razendsnelle uitleg over de comité leden gekregen; informatie over hun achtergrond en in welke issues en artikelen zij gespecialiseerd zijn. Vanmiddag gaan we met de Oral Statements oefenen.

Dus veel te doen en heel veel indrukken voor mij persoonlijk, aangezien het mijn eerste keer hier in Genève is bij een sessie van het CEDAW. Ik vind het ontzettend interessant en het is erg leerzaam om ervaringen en meningen van anderen te horen.

Floor van Schagen
Secretaris Netwerk VN-Vrouwenverdrag

Minister Asscher negeert uitspraak uitkeringsrechten zwangere zelfstandigen

Ondanks uitspraak Rechtbank nog geen compensatie voor gemis aan uitkering voor zwangere zelfstandigen 2004-2008
Op 10 november spreekt de Nederlandse regering in Genève over de uitvoering van het VN-Vrouwenverdrag met het comité dat toeziet op naleving van het verdrag (CEDAW). De regering zal een zware dobber hebben om uit te leggen waarom minister Asscher CEDAW’s oordeel over de klacht van zes vrouwelijke zelfstandigen over de afschaffing van hun zwangerschapsuitkering volledig negeert. Daarom is de Agent van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (afdeling Internationaal Recht) toegevoegd aan de Koninkrijksdelegatie. Deze maakte daarvan niet eerder deel uit.

Vrouwenrechten –waakhond CEDAW
De officiële naam van het VN-Vrouwenverdrag is Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination of Women (CEDAW). Alle landen die het verdrag hebben geratificeerd moeten om de vier jaar rapporteren hoe ze het verdrag uitvoeren en de daaruit voortvloeiende verplichtingen nakomen. Dat doen ze aan een uit onafhankelijke experts bestaand verdragscomité: the Committe on the Elimination of Women (eveneens CEDAW). Het negeren van de rechten van zelfstandigen die tussen 2004 en 2008 zwanger waren is een heikel punt.

CEDAW geeft klaagsters gelijk
Zes vrouwelijke zelfstandigen legden met steun van de vrouwenrecht organisaties Clara Wichmann hun zaak voor aan het CEDAW-Comité. Ze dienden een klacht in nadat achtereenvolgens Rechtbank Den Haag, Hof Den Haag en de Hoge Raad hadden geoordeeld dat art. 11 lid 2 onder b geen rechtstreekse werking heeft in Nederland. Volgens dit artikel moeten verdragsstaten een regeling treffen voor de inkomstenderving van werkende vrouwen tijdens hun zwangerschap- en bevallingsverlof. Volgens de Nederlandse rechters konden de vrouwen zich daar niet op beroepen. CEDAW was het daar niet mee eens.

Asscher negeert uitspraak
Het CEDAW-comité stelde in februari 2014 klip en klaar in de klachtuitspraak dat de rechten die betrokken vrouwen aan het VN-Vrouwenverdrag ontlenen geschonden waren. Het deed aanbevelingen over compensatie. Minister Asscher (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) weigerde de aanbevelingen van het Comité uit te voeren. Hij vond zijn eigen argumenten sterker vond, al had hij daarmee het CEDAW-Comité niet overtuigd. Zowel de NGO schaduwrapportage voor de list of issues (para 4) als die van het College voor de Rechten van de Mens (CRM) (p. 2) bekritiseerde deze opstelling.

Regering in theorie voorstander klachtprotocol
CEDAW zelf vroeg in de List of Issues naar de maatregelen ter uitvoering van zijn uitspraak. De regering verwees kortweg naar haar brief aan CEDAW(september 2014) met (onder andere) de opvatting dat het betreffende artikel uit het VN-Vrouwenverdrag geen betrekking heeft op zelfstandig werkende vrouwen. De laatste NGO/CSO schaduwrapportage weerlegde de argumentatie van de regering: vóór de afschaffing van de zwangerschapsuitkering voor zelfstandigen in 2004 hebben regering en parlement altijd deze opgenomen in de rapportages aan CEDAW over de invulling van de verdragsverplichtingen (para 2). Bovendien werpt het de vraag op waarom de regering vrijwillig het Klachtprotocol bij het VN-Vrouwenverdrag ratificeerde als er geen bereidheid tot volgen van de oordelen is?

Volgens Rechtbank recht op zwangerschapsuitkering
De iets later ingezonden rapportage van het CRM (p.1) maakt melding van een nieuwe ontwikkeling: Rechtbank Midden Nederland oordeelde op 23 september 2016 dat de Nederlandse wetgever ten onrechte niet heeft voorzien in een uitkeringsregeling voor zwangere zelfstandigen tussen 1 augustus 2004 en 4 juni 2008. Eiseres heeft recht op geldelijke vergoeding van het UWV. Tot 1 augustus 2004 bestond er een uitkering voor zelfstandigen volgens de Wet Arbeid en Zorg (en de Wet Arbeidsongeschiktheidsuitkering Zelfstandigen). De Wet Zwangerschapsuitkering Zelfstandigen (ZEZ) is van kracht sinds 4 juni 2008.

Rechtbank Midden Nederland erkent gezag CEDAW
De rechtbank volgt het “gezaghebbende oordeel” van “het CEDAW als een internationaal comité op het gebied van vrouwenrechten”, dat een oordeel gaf over “de door eiseres zelf ingediende klacht over hetzelfde onderwerp”. De rechtbank verwerp het verweer van het UWV (in navolging van minister Asscher) dat het betreffende artikel van het VN-Vrouwenverdrag geen betrekking zou hebben op zelfstandig werkende vrouwen. Eerder in de uitspraak had de rechtbank al vastgesteld dat dit artikel van het VN-Vrouwenverdrag rechtstreekse werking toekomt. Eiseres moet een uitkering of een vervangende schadevergoeding krijgen. Het UWV gaat dit niet doen: er is luttele dagen na de uitspraak hoger beroep aangetekend bij de Centrale Raad van Beroep. De inhoudelijke beroepsgronden zijn nog niet ingediend terwijl de redelijk termijn daarvoor is overschreden. Er moet dus opnieuw voor vertraging door het UWV gevreesd worden. Rechtbank Amsterdam oordeelde in juli 2016 in het beroep van twee medeklaagsters dat er geen reden was om geldelijke vergoeding toe te kennen. Klaagsters hebben gemotiveerd beroep aangetekend.

UWV zet vrouwen in een vergelijkbare situatie in de wacht
Deze rechtszaken betreffende de vrouwen die de klacht bij CEDAW hadden ingediend. Het Comité deed ook een aanbeveling aan de regering om iets te regelen voor de vrouwelijke zelfstandigen die tussen 2004 en 2008 in een vergelijkbare situatie zaten. Dat zijn er naar schatting 17.000. Zo’n 850 van hen hebben zich al gemeld bij het Meldpunt Zwangerschapsuitkering Zelfstandigen van FNV Vrouw (post@fnvvrouw.nl). Na iedere publiciteit komt er weer een golfje aanmeldingen. Velen hebben ook al een ZEZ-uitkering aangevraagd bij het UWV. Naar verluidt parkeert het UWV al deze aanvragen “omdat de minister in deze moet beslissen.” Wie belt krijgt te horen dat UWV en minister Asscher nog in gesprek zijn en dat de interne afspraak luidt dat aanvragen voor uitkeringen niet in behandeling zullen worden genomen. Daarmee handelt het UWV in strijd met zijn wettelijke taak, namelijk een aanvraag in behandeling te nemen.

De NGO/CSO delegatie in Genève zal het CEDAW-Comité uiteraard goed informeren over de laatste ontwikkelingen met betrekking tot de zelfstandigen die tussen 2004 en 2008 zwanger waren.

Leontine Bijleveld, Voorzitter Netwerk VN-Vrouwenverdraq.
Zij is al vanaf het begin bij deze zaak betrokken.

In de startblokken voor CEDAW sessie 65

Iedereen is druk bezig met de voorbereiding voor de volgende sessie van CEDAW, de zgn. ‘constructive dialogue’. Oftewel, de dialoog tussen regering en Comité naar aanleiding van de regeringsrapportage, de antwoorden op de ‘list of issues and questions’ en de schaduwrapportages. Die vindt plaats op 10 november. Daaraan voorafgaand hebben wij als gezamenlijke NGOs nog de gelegenheid om wat te zeggen op maandag 7 november en hebben we nog een informele lunch met de CEDAW leden op woensdag 9 november. Op dit moment zijn we bezig met de tekst van ons ‘oral statement’ voor a.s. maandag. Afgelopen vrijdag hebben we op een bijeenkomst met de ‘achterban’ besproken wat daar zoal in zou moeten. Nu is het puzzelen om dat er ook een beetje mooi in te krijgen en binnen de tijd! We hebben 10 minuten, maar moeten die delen met de vertegenwoordigster van SEDA, de vrouwenorganisatie van Curaçao. Bedenk daarbij dat 5 minuten 500 woorden is. Dat is echt heel weinig. Naast ons hebben ook COC, NNID en TNN een schaduwrapport ingediend, specifiek over de positie van transgender en intersex personen. We spreken ook namens hen. Ook het College van de Rechten van de Mens heeft een eigen schaduwrapport ingediend, maar die hebben hun eigen spreektijd. Behalve de inhoudelijke voorbereiding zijn er natuurlijk ook de formulieren die ingevuld moeten worden om uberhaupt het gebouw binnen te kunnen komen, tickets en hotels die geregeld moeten worden, en allerlei andere praktische zaken. We hebben een grote delegatie dit keer: Petra Snelders, Leontine Bijleveld, Ines Orobio de Castro, Marjan Wijers, Shirin Musa, Floor van Schagen en Hella Dee. Samen weten we wel ongeveer alles van de onderwerpen die in het schaduwrapport aan de orde komen en moeten we in staat zijn om op elke vraag van CEDAW een antwoord te geven. Of het nu gaat over huishoudelijk personeel, vluchtelingen vrouwen, de bezuinigingen in de zorg en de effecten van de decentralisatie, FGM, de abortuspil, plattelandsvrouwen, intersektionele discriminatie of sekswerkers. We gaan niet allemaal de hele tijd, sommigen van ons gaan al voor het weekend om deel te nemen aan de training die IWRAW-AP organiseert, anderen komen pas later. Maar nu eerst ons oral statement afmaken! Marjan Wijers

Presessie CEDAW: informele meeting NGO’ s - Zwitserland

Het enige andere land waarvan NGO’ s aanwezig waren was Zwitserland. Daarvan spraken maar liefst zes NGO’ s die dan ook elk maar twee minuten spreektijd hadden gekregen. Verschillende internationale coalities kwamen aan het woord. Het Tax Justice Network dat samenwerkt met o.a het Centre for Economic and Social Rights bekritiseerde Zwitserlands status van financiële vrijhaven. Belastingontduiking in andere landen heeft impact op de rechten van vrouwen in die landen. Een andere internationale coalitie vroeg aandacht voor de rol van een aantal Zwitserse multinationale bedrijven bij mensenrechtenschendingen in andere landen – bijvoorbeeld de drinkwatervervuiling door mijnbouw in Colombia. Een Zwitserse coalitie stelde, net als wij, de problematiek van vluchtelingen vrouwen aan de orde, waarbij eveneens gewezen werd op het negeren van Algemene Aanbeveling 32 van het CEDAW-Comitee over de gender gerelateerde dimensies van vluchtelingenstatus, asiel, nationaliteit en statenloosheid van vrouwen. Het Zwitserse Transgender Netwerk had meegewerkt aan de schaduwrapportage van de NGO Coördinatie Post Beijing Zwitserland, maar ook zelf een eigen schaduwrapport ingeleverd. Na afloop vertelde de spreker erg blij te zijn geweest met de aanbeveling in de vorige Concluding Observations aangaande Nederland (2010) waarin CEDAW de verplichte sterilisatie van transgenders bekritiseerde. Met dank aan de lobby van Linda Mans, namens de Nederlandse NGO’s toendertijd. In Nederland is die verplichte sterilisatie inmiddels uit de wet, maar in Zwitserland nog niet. Op CEDAW’s website zijn de schaduwrapportages voor de presessie per land beschikbaar. Leontine Bijleveld

Presessie CEDAW: informele meeting NGOs en NHRI (vervolg)

Op het vliegveld kwam het er niet van en in Nederland gekomen zorgden persoonlijke omstandigheden voor vertraging in het afmaken van dit verslag. De vraag over huishoudelijk personeel had het niet betalen van belasting als insteek: huishoudelijk personeel opereert in een grijze zone - hoe het Netwerk daar tegen aan keek. In het antwoord benadrukte ik dat de regering zelf deze grijze zone creëert door huishoudelijk personeel de rechten te ontzeggen die alle andere werknemers wel hebben, hetgeen strijdig is met het Vrouwenverdrag. Dat de regering weigert CEDAW’s aanbeveling uit te voeren en dat het Netwerk, net als het College, hoopt dat de werkgroep hierover vragen zal stellen. Een aanvullende vraag betrof het ratificeren van ILO Verdrag 189 Decent work for Domestic Workers. Mijn antwoord luidde dat Nederland dit verdrag niet wil ratificeren en gezien de huidige stand van wetgeving ook niet kan ratificeren, omder andere omdat huishoudelijk personeel geen sociale zekerheidsrechten hebben. Dat de NGO's vinden dat als huishoudelijk personeel gelijke rechten krijgen het ILO Verdrag geratificeerd moet. Wat betreft sekswerkers luidde de vraag of die wel belasting betalen na de ‘decriminalising’. Ik heb uitgelegd dat het misverstand is dat sekswerk zelf ooit strafbaar was. Dat met de afschaffing van het bordeelverbod te weinig aandacht is besteed aan de ‘empowerment’ van sekswerkers, die wel belasting betalen. Dat ook hier een kaalslag had plaatsgevonden door de bezuinigingen op de organisaties die zich juist sterk maakten voor het verbeteren van de positie van sekswerkers. Dat de mensenrechten van sekswerkers in het gedrang komen als de plannen van de regering worden uitgevoerd en dat het Netwerk hoopt dat dit aan de orde komt in de List of Issues & Questions. Leontine Bijleveld foto: Ineke Boerefijn (CRM)

Het Palais des Nations Genève

Presessie CEDAW: informele meeting NGOs en NHRI (1)

Nederland Het Netwerk VN-Vrouwenverdrag mocht het spits afbijten in de informele bijeenkomst van de presessie werkgroep van CEDAW – vandaag 7 maart 2016. In volgorde namen Leontine Bijleveld, Petra Snelders en Hellen Felter elk een deel van het Oral Statement voor hun rekening. Zij hadden samen met Marjan Wijers de tekst opgesteld na de voorbereidende bijeenkomst van 26 februari waarop de ondertekenende organisaties de prioriteiten vaststelden. Een heel aantal onderwerpen kon vervolgens onder de kopjes Status van CEDAW, Verplichting Stereotypen te bestrijden en Armoede en Inkomen aangestipt worden. Het Netwerk besteedde ook aandacht aan de schaduwrapportages van de Women’s Major Group en van SEDA (Curaçao). De presentatie van het College voor de Rechten van de Mens, vertegenwoordigd door collegelid Kathalijne Buitenweg en coördinerend beleidsadviseur Ineke Boerefijn, vormde later in de bijeenkomst een mooie aanvulling op die van het Netwerk. Ook bij het beantwoorden van de vragen vulden het CRM en het Netwerk elkaar goed aan. Dalia Leinarte uit Litouwen, rapporteur voor Nederland, stelde de meeste vragen. ‘De neoliberale shift van het Nederlandse regeringsbeleid in aanmerking genomen: wat is de beste strategie om de onderliggende stereotypen, zoals bij de verschuivingen naar de informele zorg, het beste aan te pakken?’ Kathalijne Buitenweg benadrukte in haar antwoord dat er geen gemakkelijke oplossingen zijn, maar dat de erkenning dat het structurele en niet individuele problemen zijn in ieder geval noodzakelijk is. Op briljante wijze slaagde ze er in dit met een voorbeeld over haar feministische moeder, zichzelf en haar dochter tastbaar te maken. Leontine vulde, na een tip van Petra, nog aan dat structurele financiering van (zmv) vrouwenrechten organisaties noodzakelijk is voor aanpak van diepgewortelde stereotypen. Die neoliberale shift de afgelopen twaalf jaar is gepaard gegaan met grote bezuinigingen waardoor veel knowhow aangaande vrouwenrechten verloren is gegaan. Het Comité onderstreept immers zelf altijd de cruciale rol van NGO’s voor de implementatie van het Vrouwenverdrag. Een andere vraag van mw. Leinarte betrof: over wat voor speciale groepen en intersectie van vormen van discriminatie zou de regering nader bevraagd moeten worden? Antwoord van Hellen: zwarte en migranten vrouwen, etnische minderheden, oudere vrouwen, vrouwen met een handicap. Andere vragen betroffen huishoudelijk personeel en sekswerkers. Daarover zullen we vertellen als we op het vliegveld zijn.Dan hopen we ook de foto's van Ineke Boerefijn te publiceren. Leontine Bijleveld in samenspraak met Petra Snelders